1. व्यवसायाची ओळख:
अ‍ॅगरबत्ती (धूपकांडी) उत्पादन व्यवसाय हा भारतातील एक लोकप्रिय आणि कमी गुंतवणुकीत सुरू होणारा व्यवसाय आहे. या व्यवसायात उच्च मागणी असून धार्मिक कार्ये, सण, ध्यान, आणि घरगुती वापरासाठी अ‍ॅगरबत्तीचा सतत वापर होतो.
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक बाबी:
कच्चा माल:
- चारकोल पावडर
- जिगात पावडर (जखखर)
- गुग्गुळ
- खडीसाखर पावडर
- सुगंधी तेल (फ्रॅगरन्स ऑइल)
- बांबू स्टिक्स
- डाय (रंग) पावडर
मशीनरी आणि उपकरणे:
- अ‍ॅगरबत्ती मॅन्युफॅक्चरिंग मशीन (हँड ऑपरेटेड/सेमी-ऑटोमॅटिक/फुल्ली ऑटोमॅटिक)
- मिक्सिंग मशीन
- ड्रायिंग मशीन (वैकल्पिक)
- पॅकिंग मशीन
जागेची आवश्यकता:
- मशीन बसवण्यासाठी आणि उत्पादन साठवण्यासाठी 300-500 चौरस फूट जागा पुरेशी आहे.
- जागा हवेशीर असणे आवश्यक आहे.
कामगार:
- 2-5 कुशल किंवा अर्ध-कुशल कामगार असणे फायदेशीर ठरेल.
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रक्रिया:
- कच्च्या मालाचे मिश्रण:
चारकोल पावडर, जिगात पावडर, आणि सुगंधी तेलाचे योग्य प्रमाणात मिश्रण करून त्याचा लगदा तयार केला जातो. - अ‍ॅगरबत्ती तयार करणे:
मशीनद्वारे बांबू स्टिक्सवर मिश्रण लावून अ‍ॅगरबत्ती तयार केली जाते. - सुकवणे:
तयार अ‍ॅगरबत्ती 24-48 तास सुकवली जाते. - सुगंध लावणे:
सुकलेल्या अ‍ॅगरबत्तीवर सुगंधी तेल फवारले जाते किंवा डुबवले जाते. - पॅकिंग:
अंतिम अ‍ॅगरबत्ती आकर्षक पॅकेजिंगमध्ये भरून विक्रीसाठी तयार केली जाते.
गुंतवणूक:
- लघु उद्योगासाठी: ₹50,000 ते ₹2 लाख (हँड ऑपरेटेड मशीनसह)
- मध्यम उद्योगासाठी: ₹5 ते ₹10 लाख (सेमी-ऑटोमॅटिक मशीनसह)
- मोठ्या उद्योगासाठी: ₹15 ते ₹20 लाख (फुल्ली ऑटोमॅटिक मशीनसह)
नफा आणि उत्पन्न:
- एका दिवसात साधारणतः 100-200 किलो अ‍ॅगरबत्ती तयार होऊ शकते.
- प्रति किलो उत्पादन खर्च: ₹40-50
- विक्री किंमत: ₹80-150 (गुणवत्तेनुसार)
- मासिक नफा: ₹20,000 ते ₹1 लाख (व्यवसायाच्या आकारानुसार)
परवाने व नोंदणी:
- उद्योग आधार नोंदणी (Udyam Registration)
- जीएसटी नोंदणी (GST Registration)
- प्रदूषण नियंत्रण मंडळाची परवानगी (जर आवश्यक असेल)
विक्रीची ठिकाणे आणि मार्केटिंग:
- स्थानिक बाजारपेठ
- किरकोळ विक्रेते
- होलसेल डीलर्स
- ऑनलाईन ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्म (Amazon, Flipkart इ.)
- मंदिर व धार्मिक स्थळे
सरकारच्या योजना आणि अनुदाने:
- प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY)
- MSME कडून व्यवसायासाठी कर्ज उपलब्ध
- राज्य सरकारकडून अनुदान आणि प्रशिक्षण
फायदे:
- कमी गुंतवणूक आणि जास्त नफा.
- कच्च्या मालाची सहज उपलब्धता.
- ग्रामीण आणि शहरी भागात सहज व्यवसायाची वाढ.
अ‍ॅगरबत्ती व्यवसायात ग्राहकांची मागणी ओळखून विविध सुगंध, डिझाइन आणि पॅकिंगद्वारे विक्री वाढवता येईल.
